سورفکتانت چیست و چه کاربردی دارد؟
سورفکتانت چیست و چه کاربردی دارد؟
واژه سورفکتانت برگرفته از کلمه Surfactant agent و به ماده‌ای اطلاق می‌شود که سبب کاهش کشش سطحی بین مواد و فازهای مختلف می‌گردد. این مواد به‌طور گسترده‌ای در شوینده‌ها، محصولات مرطوب‌کننده، کفکننده، امولسیفایرها و پخش‌کننده‌ها یافت میشوند. سورفکتانت یکی از اجزای مهم در شوینده‌ها است که به از بین بردن کثیفی لباس‌ها، پوست و ظروف در حمام و آشپزخانه کمک می‌کند. مواد سورفکتانت، از حوزه کاربردی وسیعی برخوردارند که در این مقاله سعی داریم به بررسی خواص و کاربردهای آن‌ها بپردازیم.
سورفکتانت چیست؟
سورفکتانت چیست؟سورفکتانت ماده‌ای است که جهت کاهش کشش سطحی بین مواد مختلف مانند دو مایع، گاز و مایع و یا بین مایع و جامد مورداستفاده قرار می‌گیرد. این ماده جزء مواد آلی طبقه‌بندی‌شده و به لحاظ ساختاری آمفیفیلیک است. این بدان معناست که این ماده دارای هر دو گروه آب‌گریز و آب‌دوست می‌باشد. به‌عبارت‌دیگر، یک سورفکتانت هم یک جزء نامحلول در آب و هم یک جزء محلول در آب دارد. یکی از خواص رایج سورفکتانت این است که در آب پخش می‌شود و در فصل مشترک بین هوا و آب جذب می‌گردد. همچنین می‌تواند در سطح مشترک بین روغن و آب، جایی که آب با روغن مخلوط می‌شود نیز جذب شود.
در این حالت، گروه نامحلول در آب از فاز آب خارج‌شده و به سمت فاز هوا یا روغن حرکت می‌کند. از سوی دیگر، سر محلول در آب آن معمولا در فاز آب باقی مهم‌اند.
سورفکتانت یکی از اجزای مهم در شوینده‌ها می‌باشد که صابون‌ها معروف‌ترین انواع آن هستند و عمدتا از چربی‌هایی به نام گلیسیرید به‌دست می‌آیند. گلیسیریدها نیز خود از استرهایی با زنجیره کربوکسیلیک اسید طولانی حاصل‌شده‌اند. گلیسیریدها از استرهایی تشکیل‌شده‌اند که توسط الکل تری‌هیدریک، گلیسرول با اسیدهای چرب دارای کربوکسیلیک اسیدهای زنجیره طولانی تشکیل‌شده‌اند. گلیسیریدها در اثر حرارت دیدن در حضور محلول هیدروکسید سدیم، هیدرولیز شده و صابون‌ها، نمک‌های سدیم و … را تولید میکنند.
کاربرد سورفکتانت
امروزه طیف گسترده‌ای از مواد سورفکتانت نظیر امولسیفایرها، عوامل کفکننده و عوامل مرطوب‌کننده بسته به نوع نیاز، مورداستفاده قرار می‌گیرند. سورفکتانت کشش سطحی را در مرز مشترک بین دو فاز به حداقل رسانده و همین امر لزوم استفاده از آن را در موارد بسیار آشکار می‌کند. این ماده نقش مهمی در تمیز کردن، مرطوب‌سازی، پخش ذرات بین دو فاز، امولسیون کنندگی، ایجاد کف و … دارد. از دیگر کاربردهای سورفکتانت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده در فرمولاسیون مواد شیمیایی کشاورزی مانند علف‌کش‌ها، حشره‌کش‌ها، بیوسیدها (ضدعفونی‌کننده‌ها) و …
- در محصولات مراقبت شخصی مثل لوازم‌آرایشی، شامپو، ژل دوش، نرم‌کننده مو و خمیردندان.
- کاربرد در اطفاء حریق.
- استفاده از پلیمرهای سورفکتانت قلیایی در خطوط لوله انتقال نفت و نیز جهت به حرکت درآوردن نفت در چاه‌های نفتی.
- افزودن سورفکتانت به روان کننده‌های موتور خودرو جهت جلوگیری از چسبیدن ذرات به قطعات موتور.
- استفاده در مهار خوردگی در فلوتاسیون سنگ معدن و صنایع دیگر.
- معلق ساختن ذرات در هوا.
انواع سورفکتانت
انواع مختلفی از سورفکتانت وجود دارد که بر اساس گروه سر قطبی آن طبقه‌بندی میشوند. چراکه دم‌های آب‌گریز این ماده اغلب شبیه هم هستند. گونه‌های مختلف سورفکتانت را می‌توان در دسته‌های زیر جای داد:
- آنیونی
اگر بار سر آب‌دوست این ماده منفی باشد، سورفکتانت آنیونی نامیده می‌شود. وجود گروه‌های آنیونی نظیر سولفات، سولفونات، فسفات و کربوکسیلات، باعث می‌شود تا سورفکتانت در این گروه جای گیرد. - کاتیونی
به همین ترتیب، اگر گروه انتهای آب‌دوست این ماده دارای بار مثبت باشد، سورفکتانت کاتیونی خواهد بود. کلریدهای آلکیل آمونیوم نمونه‌های رایج سورفکتانت کاتیونی هستند. - زویتریونیک
سورفکتانت زویترونیک که به آن آمفوتریک هم گفته می‌شود، دارای هر دو بار مثبت و منفی در بخش آب‌دوست خود است. درواقع در این مولکول‌ها گروه آنیونی و کاتیونی، هر دو حضور دارند و لذا بار خالص مولکول صفر است. بتائین و آمینو اکسید نمونه‌هایی از این نوع سورفکتانت هستند. - غیر یونی
سورفکتانت غیر یونی عمدتا خنثی بوده و هیچ باری در انتهای آب‌دوست آن وجود ندارد. این مواد را می‌توان جهت امولسیون سازی روغن‌ها مورداستفاده قرار داد. به نظر می‌رسد که سورفکتانت غیر یونی نسبت به انواع آنیونی، حساسیت کمتری به سختی آب داشته و با شدت کمتری کف میکنند. از نمونه‌های رایج سورفکتانت غیر یونی، اتوکسیلات، آلکوکسیلات و کوکامید را می‌توان نام برد.
جمع‌بندی
در این مقاله بر آن بودیم تا شما را با سورفکتانت و کاربردهای آن آشنا کنیم. سورفکتانت ماده‌ای است که با از بین بردن کشش سطحی در مرز دو فاز، سبب پیوند آن‌ها می‌گردد. داشتن همین ویژگی سبب استفاده گسترده از این مواد در مواردی مانند مواد شوینده، کودهای شیمیایی، خطوط انتقال نفت و … شده است. سورفکتانت انواع متعددی دارد که بنا بر نوع نیاز مورداستفاده قرار می‌گیرند.
| خرید مواد شیمیایی شرکت شیمیایی بوعلی سینا یکی از بزرگترین واردکنندگان مواد شیمیایی در کشور می باشد. شما میتوانید برای استعلام قیمت و خرید مواد شیمیایی با کارشناسان ما در ارتباط باشید. شماره های تماس ☎️ : 02188502389 – 02188748404 |
سورفکتانت چیست؟
سورفاکتانت ریوی (Pulmonary surfactant) یک نوع از لیپوپروتیئین‌های فعال سطحی هستند که توسط سلول‌های آلوئولار نوع دوم تشکیل میشوند.
سورفکتانتها یا مواد فعال سطحی (به انگلیسی: Surfactant):
سورفکتانتها یا مواد فعال سطحی (به انگلیسی: Surfactant) موادی هستند که هنگامی که به مقدار بسیار ناچیز استفاده میشوند کشش سطحی آب را به میزان قابل توجهی کاهش میدهند. سورفکتانتها ممکن است به عنوان مواد شوینده، مواد خیس کننده، امولسیفایر، مواد کفکننده و پراکنده کنندهها عمل کنند و این ترکیبات تقریبا مثل صابون و سایر سورفاکتانت ها عمل میکنند و بعد از تماس با آب حالت لزج پیدا میکنند.[۱]
📌 مطالب پیشنهادی :
با یک کلیک تماس بگیرید